ساختمان چشم انسان شبیه یک کره است. در قسمت جلوی این کره یک پنجره شفاف به نام قرنیه وجود دارد. نور از محیط خارج وارد قرنیه شده و پس از عبور از مردمک به عدسی میرسد. عدسی نور را به صورت دقیق روی شبکیه متمرکز میکند تا تصویر واضحی بر روی شبکیه ایجاد شود. چشم انسان قادر به تشخیص 10 میلیون رنگ می باشد.[1]
چشم از دو بخش بوجود آمدهاست:1-اجزای فرعی چشم 2-کره? چشم. اجزای فرعی چشم عبارت است از: حَدَقه، پــِلک، مُژه، اَبرو، ماهیچههای گرداننده کره? چشم. قسمتهای مختلف کره چشم انسان: 1. زجاجیه 2. حاشیه دندانهدار 3. ماهیچه مژکی 4. گردالکهای مژگانی 5. مجرای اشلک 6. مردمک 7. اتاق جلویی 8. قرنیه 9. عنبیه 10. عدسی بیرونی 11. عدسی درونی 12. زوائد مژگانی 13. ملتحمه 14. ماهیچه مایل زیرین 15. ماهیچه راست زیرین 16. ماهیچه راست میانی 17. شبکیه 18. صفحه بینایی 19. سختشامه 20. سرخرگ مرکزی شبکیه 21. سیاهرگ مرکزی شبکیه 22. عصب بینایی 23. سیاهرگ حلقوی 24. غلاف پیازی 25. لکه زرد 26. گودی مرکزی 27. صلبیه 28. مشیمیه 29. ماهیچه راست بالایی 30. شبکیه اجزای فرعی چشم حدقه یا چشمخانه: استخوانهای متعددی هستند که بهیکدیگر پیوستهاند و یک صندوقچه? محکم مخروطیشکل را بهوجود آوردهاند تا کره? چشم در میان آن محفوظ باشد. استخوانهای چشمخانه در قسمت بالا استخوان پیشانی و در پائین استخوان گونه و از طرف خارج استخوان گیجگاهی و از طرف داخل استخوان بینی هستند. فضای داخلی این صندوقچه استخوانی از یک ماده? چرب که تا حدی سیال هم هست پر میباشد.حدقه بوسیله پردهای به دو بخش تقسیم میشود: بخش جلو، جایگاه کره چشم و در بخش عقب؛ اعصاب بینایی که عهدهدار رساندن تصویرها بمغز هستند؛ و اعصاب حسی و حرکتی و ماهیچههای گرداننده چشم و رگهایی که خون را به حدقه و ماهیچههای مزبور میرساند، قرار دارند.پلک: جلو چشم دو پرده ظریف و محکم آویخته شده که صفحه لطیف چشم را از گرما و سرما و غیره محافظت میکنند؛ و در موقع خواب و خطر کاملا باهم جفت میگردند، تا در پناه خود چشم را از هرگونه آسیب احتمالی محفوظ دارند، به علاوه در تعدیل نور نقش مهمی به عهده دارند.
در مواقع معمولی در هر دقیقه چند مرتبه؛ بهطور منظم پلکها بههم میخورند، و در نتیجه مایع ویژه اشک را که از غدههایی که در قسمت فوقانی چشم قرار دارد تراوش کرده و بر روی صفحه چشم پهن میکنند تا آنرا شستشو داده و همیشه تازه و مرطوب نگاه دارد و در نتیجه فعالیت آنرا آسان گردانند.
تراوش اشک از دو نظر برای چشم لازم و سودمند است: یکی از این جهت که سطح چشم را شستشو داده و مانع میشود از اینکه ذراتی که همراه هوا وارد چشم میگردد، صفحه چشم را کدر و ناصاف کند، و دیگر اینکه چون این مایع مخصوص (اشک) دارای خاصیت ضدعفونی است برای نگهداشتن طبقات کره چشم اهمیت شایانی دارد.
اشک چشم پس از اینکه چشم را شستشو داده و ضدعفونی کرد به سوی گوشه? داخلی چشم سرازیر میشود و از آنجا بهوسیله? لوله اشکی بهدرون کیسه مخصوصی که کیسه? اشکی نامیده میشود میریزد و در آنجا نیز توقف نمیکند و ضمنا بیمصرف هم نمیماند، بلکه تدریجا به فضای تحتانی بینی میریزد، تا در اثر تبخیر، هوای تنفسی را که از بینی به سوی شش رهسپار است مرطوب سازد.
مژهها: در لبه بیرون پلکها، موهای منظمی صف کشیدهاند که از ورود گرد و غبار مانع میشوند و در برابر نورهای شدید نیز مقاومت کرده از شدت آن میکاهند و در کناره? پلکها غدههایی وجود دارد که از آنها ماده? چرب مخصوصی ترشح کرده لبه پلکها و مژهها را چرب و مرطوب نگاه میدارد، تا از جریان اشک چشم به رخسار در حالت عادی، جلوگیری شود، و ضمنا اصطکاک مداوم پلکها بهیکدیگر موجب ناراحتی انسان نگردد.
ماهیچههای گرداننده چشم: برای اینکه عکسبرداری چشم از اشیاء بهسرعت و سهولت انجام بگیرد و کره? چشم با حرکتهای متعدد خود این وظیفه? حیاتی را انجام دهد؛ شش ماهیچه پیرامون آن را فراگرفته است تا حرکت آنرا در جهات گوناگون یعنی بالا و پائین و چپ و راست و به سوی درون و بیرون ممکن کنند.
ابرو: در بالای هریک از پلکهای فوقانی انبوهی از موهای منظم صف کشیدهاند که افزون بر جنبه? زیبایی از ریزش عرق بهدرون چشم جلوگیری میکنند؛ و در تعدیل نور بهویژه نورهایی که از طرف بالا میتابد تأثیر بسزایی دارند.
موضوع مطلب :